Logo Karkonoskiego Sejmiku Osób niepełnosprawnych

Korzyst­ny wyrok NSA dla opie­ku­nów osób z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi. Sąd uzna­je argu­men­ty RPO

Rzecznik Praw Oby stronaX400

Opie­kun oso­by z nie­peł­no­spraw­no­ścią ma pra­wo do zamia­ny zasił­ku dla opie­ku­na (520 zł) na świad­cze­nie pie­lę­gna­cyj­ne dla opie­ku­na oso­by, któ­rej nie­peł­no­spraw­ność powsta­ła po 18. lub 25. roku życia (1477 zł).

Warun­kiem jest rezy­gna­cja z zasił­ku na rzecz świadczenia

Tak wyni­ka z wyro­ku NSA w spra­wie, do któ­rej przy­stą­pił RPO

Pan X, któ­ry opie­ku­je się mat­ką z nie­peł­no­spraw­no­ścią, pobie­ra zasi­łek dla opie­ku­na. Chciał jed­nak zyskać bar­dziej korzyst­ne świad­cze­nie – świad­cze­nie pielęgnacyjne.

Gmin­ny Ośro­dek Opie­ki Spo­łecz­nej doszedł jed­nak do wnio­sku, że wybór świad­cze­nia moż­li­wy jest tyl­ko wte­dy, gdy żad­ne­go się jesz­cze nie pobie­ra. Sko­ro opie­kun już dosta­je zasi­łek dla opie­ku­na, to o świad­cze­niu mowy być nie może. Spra­wa tra­fi­ła do sądu admi­ni­stra­cyj­ne­go. WSA w War­sza­wie w wyro­ku 2 czerw­ca 2017 r. (I SA/Wa 592/17) nie podzie­lił zarzu­tów skar­żą­ce­go, że takie sta­no­wi­sko urzę­du de fac­to pozba­wi­ło go pra­wa wybo­ru rodza­ju przy­słu­gu­ją­ce­go świad­cze­nia. Ale NSA 5 paź­dzier­ni­ka 2018 r. uchy­lił ten wyrok.

Spra­wa pana X.
Pan X. opie­ku­je się mat­ką. Do 1 lip­ca 2013 r. pobie­rał świad­cze­nie pie­lę­gna­cyj­ne. Stra­cił je po zmia­nie usta­wy o świad­cze­niach rodzin­nych. Uzy­skał wte­dy pra­wo do zasił­ku dla opie­ku­na. Wte­dy bowiem pra­wa do świad­czeń stra­ci­li opie­ku­no­wie tych osób, któ­rych nie­peł­no­spraw­ność zosta­ła stwier­dzo­na w doro­słym życiu, a nie w dzie­ciń­stwie. Świad­cze­nia pie­lę­gna­cyj­ne mia­ły być dla rodzi­ców, któ­rzy rezy­gnu­ją z pra­cy, podej­mu­jąc opie­kę nad dziec­kiem z nie­peł­no­spraw­no­ścią. Zasił­ki zaś – dla tych, któ­rym wyga­szo­no pra­wo do świad­cze­nia pielęgnacyjnego.

Począt­ko­wo wyso­kość zasił­ków i świad­czeń była podob­na. Ale po pro­te­ście opie­ku­nów dzie­ci z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi w 2014 r. rząd pod­niósł wyso­kość świad­cze­nia. W efek­cie opie­kun dziec­ka dosta­wał pomoc pra­wie trzy­krot­nie wyż­szą niż opie­kun oso­by, któ­rej nie­peł­no­spraw­ność stwier­dzo­no w wie­ku dorosłym.

Uza­leż­nie­nie wyso­ko­ści wspar­cia dla opie­ku­na od tego, w jakim momen­cie życia pod­opiecz­ne­go stwier­dzo­no jego nie­peł­no­spraw­ność, Try­bu­nał Kon­sty­tu­cyj­ny uznał za sprzecz­ne z kon­sty­tu­cyj­ną zasa­dą rów­no­ści (art. 32 Kon­sty­tu­cji) w wyro­ku z 21 paź­dzier­ni­ka 2014 r. (syg. K 38/13). Od momen­tu tego orze­cze­nia TK, choć prze­pi­sów usta­wy nadal nie zmie­nio­no, sądy admi­ni­stra­cyj­ne coraz czę­ściej orze­ka­ją na korzyść opie­ku­nów doro­słych osób z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi, któ­re do tej pory nie mia­ły pra­wa do świadczenia.

W tym przy­pad­ku jed­nak tak nie było.

WSA uznał, że tu spra­wa wyro­ku TK nie ma zna­cze­nia, bo wystą­pie­nie o zasi­łek pozba­wia pra­wa do świad­cze­nia. Pan X. odwo­łał się do Naczel­ne­go Sądu Admi­ni­stra­cyj­ne­go. Rzecz­nik Praw Oby­wa­tel­skich zgło­sił udział w tym postępowaniu.

Argu­men­ty RPO
W oce­nie Rzecz­ni­ka nie moż­na powo­ły­wać się na prze­pis, że świad­cze­nia nie może dosta­wać, sko­ro się wystą­pi­ło o zasi­łek, bo pan X. wystą­pił o zasi­łek, bo stra­cił pra­wo do świad­cze­nia – a stra­cił je z powo­du prze­pi­su, któ­ry rok póź­niej został uzna­ny za nie­kon­sty­tu­cyj­ny. Pobie­ra­nie zasił­ku dla opie­ku­na nie może być zatem w takich oko­licz­no­ściach prze­szko­dą do przy­zna­nia świad­cze­nia pie­lę­gna­cyj­ne­go, sko­ro skar­żą­cy jed­no­znacz­nie wyra­ża wolę rezy­gna­cji z zasił­ku dla opiekuna.

Prze­pis art. 27 ust. 5 usta­wy o świad­cze­niach prze­wi­du­je prze­cież, że w sytu­acji zbie­gu upraw­nień do świad­cze­nia pie­lę­gna­cyj­ne­go (pkt 2) i zasił­ku dla opie­ku­na (pkt 5) przy­słu­gu­je jed­no z tych świad­czeń wybra­ne przez oso­bę upraw­nio­ną. W sytu­acji rezy­gna­cji z zasił­ku dla opie­ku­na moż­li­we jest zatem sku­tecz­ne ubie­ga­nie się o zmia­nę świad­cze­nia na świad­cze­nie pie­lę­gna­cyj­ne przez opie­ku­na oso­by, któ­rej nie­peł­no­spraw­ność powsta­ła po 18. lub 25. roku życia.

Wyro­kiem z 5 paź­dzier­ni­ka 2018 r. Naczel­ny Sąd Admi­ni­stra­cyj­ny (syg. I OSK 2763/17) uchy­lił w cało­ści zaskar­żo­ny wyrok, a tak­że zaskar­żo­ną decy­zję i poprze­dza­ją­cą ją decy­zję Wój­ta Gminy. 

 za: https://www.rpo.gov.pl/pl/content/korzystny-wyrok-nsa-dla-opiekunow-osob-z-niepelnosprawnosciami