Jak ma się zmie­nić poli­ty­ka ryn­ku pracy?

Przy­go­to­wy­wa­na refor­ma urzę­dów pra­cy i metod wal­ki z bez­ro­bo­ciem nabie­ra bar­dziej kon­kret­nych kształ­tów. Wia­do­mo już, jakie zało­że­nia speł­nić mają zmia­ny usta­wo­daw­cze. Znacz­nie trud­niej powie­dzieć o prak­tycz­nym wymia­rze tych pro­po­zy­cji.
      Pro­po­zy­cje zmian przy­go­to­wa­ne przez Mini­ster­stwo Pra­cy i Poli­ty­ki Spo­łecz­nej zosta­ły zawar­te w pro­jek­cie zało­żeń pro­jek­tu usta­wy o zmia­nie usta­wy o pro­mo­cji zatrud­nie­nia i insty­tu­cjach ryn­ku pra­cy oraz nie­któ­rych innych ustaw. Upo­rząd­ko­wa­no je w osiem punk­tów, któ­rych naj­bar­dziej inte­re­su­ją­ce frag­men­ty pozwo­li­my sobie wytłu­ścić poni­żej i do któ­rych krót­ki komen­tarz przed­sta­wi­my na koń­cu tekstu.

1. Popra­wa efek­tyw­no­ści dzia­ła­nia urzę­dów pra­cy ma nastą­pić poprzez:

— zwięk­sze­nie roli woje­wódz­twa w poli­ty­ce ryn­ku pra­cy, w szcze­gól­no­ści poprzez zle­ca­nie wybra­nym pod­mio­tom zewnętrz­nym usług akty­wi­za­cyj­nych dla grup bez­ro­bot­nych wska­za­nych przez mini­stra pra­cy, wdra­ża­nie regio­nal­nych pro­gra­mów łago­dze­nia skut­ków bez­ro­bo­cia i bada­nie pozio­mu satys­fak­cji klien­tów powia­to­wych urzę­dów pra­cy;
— rede­fi­ni­cję zadań Cen­trów Infor­ma­cji i Pla­no­wa­nia Karie­ry Zawo­do­wej WUP;
— zmia­nę spo­so­bu dys­try­bu­cji środ­ków Fun­du­szu Pra­cy (FP);
— zmia­nę algo­ryt­mu usta­la­nia kwot środ­ków FP na finan­so­wa­nie pro­gra­mów na rzecz pro­mo­cji zatrud­nie­nia, łago­dze­nia skut­ków bez­ro­bo­cia i akty­wi­za­cji zawo­do­wej w woje­wódz­twie – uwzględ­nia­ją­cą w szcze­gól­no­ści efek­tyw­ność dzia­łań akty­wi­za­cyj­nych urzę­dów pra­cy;
— uza­leż­nie­nie środ­ków na wyna­gro­dze­nia pra­cow­ni­ków urzę­dów pra­cy od efek­tów dzia­ła­nia urzę­dów pra­cy;
— anga­żo­wa­nie środ­ków FP w reali­za­cję pro­jek­tów akty­wi­za­cji bez­ro­bot­nych ze środ­ków unij­nych;
— zwięk­sze­nie roli part­ne­rów spo­łecz­nych w pro­ce­sie zarzą­dza­nia środ­ka­mi FP, pro­gra­mo­wa­nia i moni­to­ro­wa­nia poli­ty­ki ryn­ku pra­cy, w szcze­gól­no­ści poprzez utwo­rze­nie woje­wódz­kich i powia­to­wych rad ryn­ku pra­cy w miej­sce dotych­cza­so­wych rad zatrudnienia.

2. Popra­wa jako­ści usług świad­czo­nych bez­ro­bot­nym sto­sow­nie do ich potrzeb będzie reali­zo­wa­na w szcze­gól­no­ści poprzez:

- pro­fi­lo­wa­nie bez­ro­bot­nych powią­za­ne z uela­stycz­nie­niem sto­so­wa­nia usług i instru­men­tów ryn­ku pra­cy;
— popra­wę stan­dar­dów dzia­ła­nia urzę­dów pra­cy, w szcze­gól­no­ści poprzez odbiu­ro­kra­ty­zo­wa­nie nie­któ­rych dzia­łań;
— inte­gra­cję usług: porad­nic­two i infor­ma­cja zawo­do­wa oraz pomoc w aktyw­nym poszu­ki­wa­niu pra­cy;
— zle­ca­nie usług akty­wi­za­cyj­nych wyło­nio­nym pod­mio­tom zewnętrz­nym;
— zacie­śnie­nie współ­pra­cy powia­to­wych urzę­dów pra­cy z gminami.

3. Nowe narzę­dzia wspie­ra­ją­ce two­rze­nie miejsc pra­cy i powrót do zatrud­nie­nia osób bez­ro­bot­nych, w tym dla powra­ca­ją­cych na rynek pra­cy po prze­rwie zwią­za­nej z wycho­wy­wa­niem dziec­ka, obejmujące:

- gran­ty na tele­pra­cę prze­zna­czo­ne dla zatrud­nia­ją­cych w takiej wła­śnie for­mie bez­ro­bot­nych rodzi­ców powra­ca­ją­cych na rynek pra­cy (wycho­wu­ją­cych co naj­mniej jed­no dziec­ko w wie­ku do 6 lat oraz bez­ro­bot­nych, któ­rzy zre­zy­gno­wa­li z zatrud­nie­nia lub innej pra­cy zarob­ko­wej z uwa­gi na koniecz­ność spra­wo­wa­nia opie­ki nad oso­bą zależ­ną i z tego tytu­łu otrzy­my­wa­li świad­cze­nie pie­lę­gna­cyj­ne;
— świad­cze­nie akty­wi­za­cyj­ne przy­zna­wa­ne z FP za zatrud­nie­nie skie­ro­wa­nych przez urząd pra­cy bez­ro­bot­nych powra­ca­ją­cych na rynek pra­cy w ana­lo­gicz­nych oko­licz­no­ściach jak te opi­sa­ne powy­żej;
— pożycz­ki z FP na utwo­rze­nie sta­no­wi­ska pra­cy lub pod­ję­cie dzia­łal­no­ści gospo­dar­czej;
— porę­cze­nia udzie­la­ne przez BGK w ramach środ­ków FP;
— trój­stron­ne umo­wy szko­le­nio­we;
— pro­gra­my regionalne.

4. Wspar­cie zatrud­nie­nia mło­dych pra­cow­ni­ków mają­ce formę:

- nowych instru­men­tów wspie­ra­ją­cych zatrud­nie­nie mło­dych ludzi na ryn­ku pra­cy;
— zwol­nie­nia z obo­wiąz­ku opła­ca­nia skła­dek na FP oraz Fun­dusz Gwa­ran­to­wa­nych Świad­czeń Pra­cow­ni­ków;
— refun­da­cję skła­dek na ubez­pie­cze­nie spo­łecz­ne za bez­ro­bot­nych podej­mu­ją­cych pierw­szą pracę.

5. Wspar­cie pra­co­daw­ców zatrud­nia­ją­cych dłu­go­trwa­le bez­ro­bot­nych w wie­ku 50+.

6. Utwo­rze­nie Kra­jo­we­go Fun­du­szu Szkoleniowego.

7. Zmia­ny w zakre­sie dostę­pu cudzo­ziem­ców do ryn­ku pracy.

8. Licz­ne zmia­ny o cha­rak­te­rze porządkowym.

      Co moż­na powie­dzieć o tych pro­po­zy­cjach? Uwa­ga zwra­ca fakt, że aż dwu­krot­nie poja­wia się wątek wyko­rzy­sta­nia do kon­kret­nych dzia­łań akty­wi­za­cyj­nych pod­mio­tów zewnętrz­nych, czy­li w tym przy­pad­ku – pry­wat­nych i/lub poza­rzą­do­wych insty­tu­cji ryn­ku pra­cy. A dodat­ko­wo part­ne­rzy spo­łecz­ni, czy­li związ­ki zawo­do­we, orga­ni­za­cje pra­co­daw­ców, przed­sta­wi­cie­le samo­rzą­dów i orga­ni­za­cji spo­łecz­nych, mają być zaan­ga­żo­wa­ni w pro­ces zarzą­dza­nia środ­ka­mi FP.
      Jesz­cze czę­ściej powra­cał temat oce­ny pra­cy urzę­dów pra­cy: z jed­nej stro­ny bada­na ma być satys­fak­cja klien­tów, z dru­giej – sku­tecz­ność poma­ga­nia powra­ca­ją­cym na rynek pra­cy. Dodat­ko­wo, od wspo­mnia­nej sku­tecz­no­ści zale­żeć mają w jakimś stop­niu wyna­gro­dze­nia pra­cow­ni­ków urzę­du. Trud­no nie doce­nić tych pomy­słów, któ­re z jed­nej stro­ny wyko­rzy­stu­ją ist­nie­ją­ce struk­tu­ry, know how i zaso­by (pod­mio­tów zewnętrz­nych), z dru­giej two­rzą ryn­ko­we bodź­ce dla urzę­dów i urzęd­ni­ków.
      Pro­jekt wspo­mi­na tak­że z jed­nej stro­ny pro­fi­lo­wa­nie bez­ro­bot­nych według ich potrzeb, o czym kie­row­nic­two MPiPS wspo­mi­na­ło już wie­lo­krot­nie, z dru­giej – o z inte­gro­wa­niu dzia­łań zwią­za­nych z akty­wi­za­cją, czy­li uni­ka­niu sytu­acji, gdy doradz­two dzia­ła zupeł­nie w ode­rwa­niu od wyszu­ki­wa­nia ofert, a szko­le­nia nie mają związ­ku z sytu­acją na ryn­ku pra­cy. PUP‑y i WUP‑y mają przy tym pra­co­wać lepiej, odcią­żo­ne obo­wiąz­ka­mi biu­ro­kra­tycz­ny­mi. Takim zmia­nom moż­na tyl­ko przy­kla­snąć.
      Cie­szy zwró­ce­nie uwa­gi na pro­ble­my osób, któ­re wra­ca­ją na rynek pra­cy po okre­sie opie­ki nad mały­mi dzieć­mi lub oso­ba­mi wyma­ga­ją­cy­mi takiej opie­ki. Jak i mło­dych ludzi szu­ka­ją­cy­mi dopie­ro pierw­szej pra­cy. Nie naj­gor­szą kon­cep­cją są pożycz­ki z FP i porę­cze­nia – w ten spo­sób ten sam kapi­tał będzie pra­co­wał wie­lo­krot­nie, poma­ga­jąc two­rzyć wię­cej nowych miejsc pra­cy niż w przy­pad­ku bez­zwrot­ne­go wspar­cia. Fun­dusz Szko­le­nio­wy chwa­lą już nawet orga­ni­za­cje pra­co­daw­ców np. Pra­co­daw­cy RP – może on sta­no­wić real­ne wspar­cie dla inwe­sto­wa­nia w kom­pe­ten­cje pra­cow­ni­ków.
      Nie wia­do­mo, jakie zmia­ny resort chce prze­for­so­wać odno­śnie dostę­pu cudzo­ziem­ców do ryn­ku pra­cy. Jeśli poja­wia się utrud­nie­nia, może to być zła wia­do­mość dla przed­się­bior­ców dzia­ła­ją­cych w bran­żach tra­dy­cyj­nie (i legal­nie) zatrud­nia­ją­cych pra­cow­ni­ków spo­za Pol­ski.
      Osta­tecz­na oce­na zmian poli­ty­ki ryn­ku pra­cy zale­ża­ła będzie od szcze­gó­łów każ­de­go z ośmiu ele­men­tów pro­jek­tu, któ­ry zna­my obec­nie jedy­nie w zary­sach. Każ­da poje­dyn­cza pro­po­zy­cja może być bowiem zarów­no poży­tecz­na, jak i szko­dli­wa, jeśli zosta­nie wpro­wa­dzo­na bez dro­bia­zgo­we­go zasta­no­wie­nia się nad jej kon­se­kwen­cja­mi – krót­ko i długoterminowymi.