GLU­KO­ME­TRY A BADA­NIA LABO­RA­TO­RYJ­NE POZIO­MU GLU­KO­ZY WE KRWI

Bada­nie glu­ko­zy we krwi meto­dą labo­ra­to­ryj­ną słu­ży roz­po­zna­niu cukrzy­cy i okre­so­wej jej kon­tro­li. Wyni­ki uzy­ska­ne w labo­ra­to­rium róż­nią się znacz­nie od wska­zań glu­ko­me­trów. Pew­ne zamie­sza­nie budzi fakt, że wska­za­nia glu­ko­me­trów mogą się istot­nie od sie­bie róż­nić. Spo­tka­my się z taką sytu­acją w momen­cie zmia­ny sta­re­go sprzę­tu na nowy. Czy ozna­cza to, że nie moż­na pole­gać na wska­za­niach glu­ko­me­trów? Nic bar­dziej mylnego.

Oce­na dokład­no­ści glukometru:

Dokład­ność glu­ko­me­tru oce­nia się, porów­nu­jąc wyni­ki jego pomia­ru z wyni­ka­mi otrzy­ma­ny­mi dro­gą labo­ra­to­ryj­ną. Za dokład­ny uzna­je się taki glu­ko­metr, w któ­rym róż­ni­ca mię­dzy jego wska­za­nia­mi a wska­za­nia­mi labo­ra­to­ryj­ny­mi mie­ści się w gra­ni­cach: ± 15 mg/dL przy stę­że­niach glu­ko­zy < 75 mg/dL (4,2 mmol/L) lub ± 20 % przy stę­że­niach glu­ko­zy ≥ 75 mg/dL.

Glu­ko­metr wyma­ga ok. 200 pomia­rów, by móc okre­ślić poziom jego dokład­no­ści. Osob­no nale­ży doko­ny­wać pomia­rów stę­że­nia glu­ko­zy < 75 mg/dL i osob­no ≥ 75 mg/dL. Po zsu­mo­wa­niu uzy­ska­nych wyni­ków z obu zakre­sów stę­żeń glu­ko­zy, oce­nia się ile z nich mie­ści się w wytycz­nych. Jeśli co naj­mniej 95% pomia­rów mie­ści się w poda­nych kry­te­riach mini­mal­nej akcep­to­wal­nej dokład­no­ści, to glu­ko­metr uzna­je się za dokładny.

Róż­ni­ce we wska­za­niach mię­dzy poszcze­gól­ny­mi glu­ko­me­tra­mi wyni­ka­ją z ich kon­struk­cji. Glu­ko­me­try star­sze­go typu są ska­li­bro­wa­ne do peł­nej krwi, nato­miast naj­now­sze gene­ra­cje tych urzą­dzeń są ska­li­bro­wa­ne do oso­cza. W prak­ty­ce wyglą­da to tak, że nowe mode­le wyświe­tla­ją wyż­sze wyni­ki niż te star­sze. Jest to zja­wi­sko cał­ko­wi­cie nor­mal­ne, gdyż glu­ko­me­try star­sze­go typu nie prze­li­cza­ły wyni­ków przez odpo­wied­ni współ­czyn­nik (1,12). War­to zatem wybie­rać te glu­ko­me­try, któ­re są ska­li­bro­wa­ne do oso­cza i wynik poda­ją już odpo­wied­nio prze­li­czo­ny (np. iXell).

Utrud­nie­niem dla użyt­kow­ni­ków są nie­peł­ne infor­ma­cje bądź ich brak na temat ska­li­bro­wa­nia glu­ko­me­tru. Mię­dzy­na­ro­do­wa nor­ma EN ISO 15197 wyraź­nie wyma­ga (w pkt. 5.2), by instruk­cja uży­cia sys­te­mu moni­to­ru­ją­ce­go poziom glu­ko­zy we krwi zawie­ra­ła m.in. infor­ma­cje na temat pro­ce­du­ry pomia­ro­wej i/lub mate­ria­łów kali­bra­cyj­nych (powin­na być wska­za­na spój­ność pomia­ro­wa w odnie­sie­niu do refe­ren­cyj­nej pro­ce­du­ry pomiarowej).

O tym, jak róż­nić mogą się od sie­bie wyni­ki, prze­ko­nu­ją poniż­sze wzo­ry obli­cze­nio­we: glu­ko­za w peł­nej krwi = glu­ko­za w oso­czu x [1,0 – (0,0024 x Ht 5)] glu­ko­za w oso­czu = glu­ko­za w peł­nej krwi x 1,12.

Sztu­ka wybo­ru glukometru:

Nor­ma EN ISO 15197, doty­czą­ca mini­mal­nej akcep­to­wal­nej dokład­no­ści glu­ko­me­tru, nie uzna­je za „bar­dziej dokład­ny” takie­go glu­ko­me­tru, w któ­rym wię­cej niż 95% pomia­rów mie­ści się w poda­nych wyżej kry­te­riach. Waż­ne, by speł­niał kry­te­ria dokład­no­ści. Glu­ko­metr powi­nien zatem wyróż­niać się dodat­ko­wo inny­mi cecha­mi, któ­re będą skła­dać się na jego funk­cjo­nal­ność i pro­sto­tę obsługi.

Nowo­cze­snym sys­te­mem moni­to­ru­ją­cym stę­że­nie glu­ko­zy we krwi jest iXell. Mia­rą postę­pu jest zasto­so­wa­na w nim moż­li­wość bada­nia krwi pobra­nej z inne­go miej­sca w orga­ni­zmie niż opusz­ka pal­ca (AST – alter­na­tyw­ne miej­sca nakłu­cia). Zapew­nia bez­piecz­ny i wygod­ny pomiar dzię­ki ukła­do­wi auto­ma­tycz­ne­go zasy­sa­nia prób­ki krwi na pasku testo­wym. Mała kro­pla krwi (0,7 µl) wystar­czy do pra­wi­dło­we­go pomia­ru, któ­ry wyświe­tla się na dużym, czy­tel­nym ekra­nie. Nie­wiel­kie roz­mia­ry kro­pli ozna­cza­ją płyt­sze i mniej bole­sne nakłu­cia. Glu­ko­metr jest „ska­li­bro­wa­ny” do oso­cza – wyświe­tlo­ne­go wyni­ku nie trze­ba prze­li­czać. Wyni­ki zapa­mię­ty­wa­ne są wraz z datą i godzi­ną, moż­na je prze­słać do kom­pu­te­ra za pomo­cą spe­cjal­ne­go kabla połą­cze­nio­we­go oraz opro­gra­mo­wa­nia. Glu­ko­metr ten może ponad­to obli­czyć 7‑, 14‑, 21‑, 28‑, 60‑, 90-dnio­we śred­nie wyni­ków badań gli­ke­mii. Wyróż­nia się tak­że funk­cją auto­ma­tycz­ne­go wyrzu­tu paska testowego.

Moż­li­wość pobie­ra­nia krwi z alter­na­tyw­nych miejsc nakłu­cia, jaką daje glu­ko­metr iXell, jest z pew­no­ścią korzyst­nym roz­wią­za­niem dla tych, któ­rzy mają opo­ry przed nakłu­wa­niem opusz­ka pal­ca. Trze­ba jed­nak­że pamię­tać o kil­ku zasa­dach, któ­rych speł­nie­nie jest koniecz­ne dla uzy­ska­nia pra­wi­dło­we­go wyni­ku pomia­ru. Bada­nie powin­no być prze­pro­wa­dzo­ne na czczo lub 2 godzi­ny po posił­ku, co naj­mniej 2 godzi­ny po przy­ję­ciu insu­li­ny, co naj­mniej 2 godzi­ny po wysił­ku fizycznym.

Ozna­cza­nie gli­ke­mii zgod­nie z wytycz­ny­mi PTD:

Ozna­cza­nie gli­ke­mii ma za zada­nie roz­po­zna­nie cukrzy­cy, nie­pra­wi­dło­wej tole­ran­cji glu­ko­zy (IGT) i nie­pra­wi­dło­wej gli­ke­mii na czczo (IFG). Powin­no być wyko­ny­wa­ne w oso­czu krwi żyl­nej w labo­ra­to­rium speł­nia­ją­cym kry­te­ria jako­ścio­we, za pomo­cą ana­li­za­to­ra bio­che­micz­ne­go. Ozna­cze­nia stę­że­nia glu­ko­zy nale­ży pod­dać wewnątrz- i zewną­trz­la­bo­ra­to­ryj­nej kon­tro­li jakości.

Pamię­taj­my, że do regu­lar­nych pomia­rów nale­ży uży­wać glu­ko­me­trów „ska­li­bro­wa­nych” do oso­cza – czy­li poka­zu­ją­cych na wyświe­tla­czu wynik prze­li­czo­ny do stę­że­nia glu­ko­zy w oso­czu krwi. Jest to bar­dzo waż­ne, bowiem pra­wi­dło­we pomia­ry w labo­ra­to­rium rów­nież doko­ny­wa­ne są w oso­czu krwi żyl­nej. Tyl­ko wów­czas wyni­ki pomia­rów są wia­ry­god­ne i moż­na je ze sobą porównywać.