Logo Karkonoskiego Sejmiku Osób niepełnosprawnych

Aby­śmy zdro­wi byli…

diatrofiaskisix400W Pol­sce i na tere­nie Dol­ne­go Ślą­ska wśród ludzi star­szych, obser­wu­je się wyso­ką czę­stość wystę­po­wa­nia prze­wle­kłych cho­rób cywi­li­za­cyj­nych, do któ­rych zali­cza­ne są: oty­łość, cukrzy­ca typu 2, cho­ro­by ukła­du krą­że­nia, nie­któ­re nowo­two­ry i wie­le innych. 

Sta­rze­nie się orga­ni­zmu jest zja­wi­skiem nie­od­wra­cal­nym, a jego prze­bieg w ogrom­nym stop­niu jest zależ­ny od nas samych, przez cały okres życia. Istot­ne zna­cze­nie mają mię­dzy inny­mi nało­gi, nie­pra­wi­dło­we odży­wia­nie się i brak aktyw­no­ści fizycz­nej. Ist­nie­je ści­sła zależ­ność mię­dzy rodza­jem poży­wie­nia, a roz­wo­jem orga­ni­zmu, odpor­no­ścią i zapa­dal­no­ścią na cho­ro­by oraz dłu­go­ścią życia czło­wie­ka. Zasad­ni­czą rolę w zapo­bie­ga­niu cho­ro­bom cywi­li­za­cyj­nym odgry­wa zmia­na sty­lu życia, a zwłasz­cza popra­wa zwy­cza­jów żywieniowych.

Już nawet nie­wiel­kie zmniej­sze­nie spo­ży­cia soli i tłusz­czów nasy­co­nych, któ­re zwięk­sza­ją ciśnie­nie krwi i stę­że­nie cho­le­ste­ro­lu, może mieć istot­ny wpływ na zmniej­sze­nie ryzy­ka cho­rób ukła­du krą­że­nia i oty­ło­ści, a zwięk­sze­nie spo­ży­cia owo­ców i warzyw o jed­ną do dwóch por­cji dzien­nie może zmniej­szać to ryzy­ko nawet o 30%

W mia­rę sta­rze­nia się orga­ni­zmu obni­ża się zapo­trze­bo­wa­nie na ener­gię, na skład­ni­ki odżyw­cze zaś czę­sto się nie zmie­nia, choć rów­nież na nie­któ­re nawet wzra­sta. Odpo­wied­nio dobra­na die­ta oso­by star­szej powin­na uwzględ­niać dużą zawar­tość skład­ni­ków odżyw­czych przy kalo­rycz­no­ści odpo­wied­niej dla wie­ku i aktyw­no­ści fizycznej.

Głów­ne źró­dło ener­gii w die­cie osób star­szych powin­ny sta­no­wić węglo­wo­da­ny. Ich znacz­ną część powin­ny sta­no­wić węglo­wo­da­ny zło­żo­ne, zawar­te głów­nie w pro­duk­tach zbo­żo­wych peł­ne­go prze­mia­łu i warzywach.

Istot­nym źró­dłem ener­gii obok węglo­wo­da­nów jest tłuszcz. Zale­ca się rów­nież zmniej­sze­nie jego zawar­to­ści w die­cie. Waż­ny jest udział kwa­sów tłusz­czo­wych wie­lo­nie­na­sy­co­nych, zwłasz­cza z rodzi­ny omega‑3 i 6. Oso­bom star­szym zale­ca się codzien­ne spo­ży­cie 2–3 por­cji pro­duk­tów mlecz­nych. Powin­ny wybie­rać mle­ko i napo­je mlecz­ne o mniej­szej zawar­to­ści tłusz­czu, chu­de lub pół­tłu­ste sery twa­ro­go­we, a rza­dziej spo­ży­wać sery pod­puszcz­ko­we. Z pro­duk­tów mię­snych naj­le­piej spo­ży­wać chu­de mię­so dro­bio­we, bez skó­ry. Nale­ży ogra­ni­czać ilość spo­ży­wa­ne­go mię­sa czer­wo­ne­go (wie­przo­wi­ny, woło­wi­ny), jak rów­nież mię­sa prze­two­rzo­ne­go (wędli­ny, kon­ser­wy). Zale­ca się włą­czyć do die­ty ryby, zwłasz­cza morskie.

Jak pod­kre­śla die­te­tyk Pau­li­na Dobro­wol­ska, aby zapew­nić orga­ni­zmo­wi die­tę boga­tą we wszyst­kie skład­ni­ki odżyw­cze, nale­ży dbać o uroz­ma­ica­nie poży­wie­nia. Pod­sta­wą die­ty powin­ny być warzy­wa i owo­ce, któ­re nale­ży spo­ży­wać nie tyl­ko w więk­szych ilo­ściach, lecz tak­że moż­li­wie czę­sto. Wśród pro­duk­tów z tej gru­py powin­ny prze­wa­żać warzy­wa, szcze­gól­nie w die­cie osób z nad­wa­gą lub oty­ło­ścią. Cza­sem u osób star­szych mogą wystę­po­wać pro­ble­my z tra­wie­niem lub pogry­zie­niem suro­wych warzyw i owo­ców. W takich przy­pad­kach czę­ściej moż­na spo­ży­wać te pro­duk­ty ugo­to­wa­ne, roz­drob­nio­ne, prze­tar­te, a tak­że w posta­ci soku.

Oso­by star­sze są szcze­gól­nie nara­żo­ne na nie­do­bór wody w orga­ni­zmie, dla­te­go powin­ny pamię­tać o regu­lar­nym jej piciu. Zale­ca się, żeby codzien­nie wypi­jać przy­naj­mniej 1,5 litra wody. Pole­ca­ne są rów­nież soki, zwłasz­cza warzyw­ne, oraz napo­je mlecz­ne. W pre­wen­cji cho­rób dege­ne­ra­cyj­nych istot­ne zna­cze­nie ma her­ba­ta i kawa. Napo­je te mogą być spo­ży­wa­ne przez oso­by star­sze, jeśli ich picie nie powo­du­je żad­nych dole­gli­wo­ści bądź pogor­sze­nia samopoczucia.

Aktyw­ność fizycz­na, nawet roz­po­czę­ta w star­szym wie­ku i ade­kwat­nie do zdro­wia popra­wia ogól­ne samo­po­czu­cie, zmniej­sza ryzy­ko zacho­ro­wa­nia na cho­ro­by: cukrzy­ca, nad­ci­śnie­nie, cho­ro­ba wień­co­wa, prze­ciw­dzia­ła miaż­dży­cy i oste­opo­ro­zie oraz w dużym stop­niu uła­twia wal­kę z oty­ło­ścią i stre­sem. Regu­lar­na aktyw­ność rucho­wa jest wska­za­na u osób w każ­dym wie­ku, nawet u osób powy­żej 80–85 roku życia. Powin­na ona oddzia­ły­wać na trzy pod­sta­wo­we ele­men­ty spraw­no­ści fizycz­nej: popra­wiać wydol­ność tle­no­wą, wzmac­niać siłę mię­śni oraz popra­wiać gib­kość, rów­no­wa­gę i koor­dy­na­cję ruchów. Oczy­wi­ście, dobór aktyw­no­ści rucho­wej jest w ogrom­nym stop­niu indy­wi­du­al­ny. Zale­ży on przede wszyst­kim od sta­nu zdro­wia danej oso­by oraz od stop­nia spraw­no­ści fizycznej.

Regu­lar­ne spo­ży­wa­nie 5 posił­ków w cią­gu dnia powo­du­je, że orga­nizm, któ­ry przy­zwy­cza­ja się do cią­głe­go dostar­cza­nia odpo­wied­niej daw­ki ener­gii i skład­ni­ków odżyw­czych, potra­fi nimi racjo­nal­nie gospo­da­ro­wać. Spo­ży­wa­nie posił­ków nie rza­dziej niż co 3–4 godzi­ny powo­du­je, że orga­nizm nie musi nasta­wiać się na dłuż­sze okre­sy gło­du i nad­mier­nie gro­ma­dzić zapa­sów. Każ­dy z pacjen­tów Pani Pau­li­ny Dobro­wol­skiej spo­ży­wa wspo­mnia­ne 5 posił­ków i sto­su­je się do wyzna­czo­nych zale­ceń, u wszyst­kich nastą­pi­ła reduk­cja tkan­ki tłusz­czo­wej, popra­wa wyni­ków labo­ra­to­ryj­nych oraz ogól­ne­go samo­po­czu­cia. Nale­ży pamię­tać, że nigdy nie jest za póź­no aby zmie­nić swo­je nawy­ki żywieniowe.

mgr Pau­li­na Dobro­wol­ska
die­te­tyk, psychodietetyk